Türkiyədə e-ticarət həcmi 2023-cü ildə 1,85 trilyon lirəyə çatıb. Bu rəqəm 2022-ci illə müqayisədə 115,15% artım deməkdir.
Ticarət Nazirliyi 2023-cü ildə Türkiyədə elektron ticarət məlumatlarını açıqlayıb. “Türkiyədə Elektron Ticarətin Görünüşü” başlıqlı hesabatda yer alan məlumatlar e-ticarət həcminin gözləntiləri aşdığını göstərir. Elektron ticarətdəki inkişaflar, statistik məlumatlar və məlumatların yer aldığı hesabatda e-ticarətin ümumi daxili məhsul (ÜDM), ümumi ticarət və pərakəndə ticarətdəki vəziyyəti də qiymətləndirilib.
E-ticarət sahəsindəki inkişafları mühüm statistika ilə dəstəkləyən və bu sahədəki bütün aktyorların təsirli şəkildə faydalanacağı bir bələdçi olmağı hədəfləyən Ticarət Nazirliyi tərəfindən “Türkiyədə Elektron Ticarətin Görünüşü Hesabatı” nəşr olundu. Hesabatda yüksələn trendlərdən tutmuş ekspert rəylərinə qədər e-ticarət statistikası; Ümumi daxili məhsulda (ÜDM), ümumi ticarət və pərakəndə ticarətdə elektron ticarətin vəziyyətinin təhlilindən tutmuş müxtəlif nəticələr araşdırılmışdır.
Türkiyədə elektron ticarət həcminin ümumi ticarət həcminə nisbəti 20,3%-ə çatıb
Türkiyədə e-ticarət dünyagörüşü hesabatında diqqət çəkən bəzi e-ticarət məlumatları aşağıdakılardır:
- Türkiyədə elektron ticarət 2023-cü ildə yüzdə 115,15 artaraq 1,85 trilyon lirəyə çatacaq.
- Elektron ticarət həcminin ümumi ticarət həcminə nisbəti 2023-cü ildə 20,3 faizə çatıb. 2019-cu ildə bu rəqəm 10,1 faiz olub.
- Elektron ticarət həcminin ÜDM-də payı 6,8 faiz təşkil edib.
- Eyni dövrdə elektron ticarət əməliyyatlarının sayı 22,25 faiz artaraq 5,87 milyarda çatıb.
- 2024-cü ildə Türkiyədə e-ticarət həcminin 3,4 trilyon lirə, əməliyyatların sayının isə 6,67 milyard olacağı proqnozlaşdırılırdı.
- 2023-cü ildə e-ticarət həcminin 51 faizini mal ticarəti, 49 faizini isə xidmətlər təşkil edib.
- Kart əməliyyatlarının həcminin 63 faizi əmtəə ticarəti, 37 faizi isə xidmətlər ticarəti üzrə olub.
- Elektron ticarət həcmində ən böyük payı 233 milyard lirə ilə ağ əşyalar və kiçik məişət texnikası sektoru alıb.
- Bu sektoru 135 milyard lirə ilə elektronika, 127 milyard lirə ilə isə geyim, ayaqqabı və aksesuarlar izlədi.
Ticarət Nazirliyinin hazırladığı metodologiya ilə Türkiyədə əyalətlərin elektron ticarətə uyğunlaşması ilə bağlı indeks yaradılıb. Buna görə e-ticarətə ən çox uyğun gələn illər; Bunlar İstanbul, Kayseri, Çorum, İzmir və Kocaeli idi.
Türkiyədə e-ticarətlə məşğul olan müəssisələrin sayı 2023-cü ildə 559 min 412-yə çatıb. Bazarlarda e-ticarət fəaliyyəti həyata keçirən müəssisələrin sayı 540 minə yaxınlaşıb. Elektron Ticarət İnformasiya Sistemində (ETBİS) öz internet saytından və ya mobil tətbiqindən e-ticarət sahəsində fəaliyyət göstərən qeydiyyatdan keçən müəssisələrin sayı 35 mini keçib. Türkiyədə elektron ticarət müəssisələrinin 76 faizi fiziki şəxslər, 21 faizi məhdud məsuliyyətli cəmiyyətlər, 3 faizi isə səhmdar cəmiyyətlər olub. Ən çox e-ticarət müəssisələrinin yerləşdiyi vilayətlər; Onlar İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa və Antalya kimi siyahıya alınıb.
2023-cü ildə ən yüksək əməliyyat noyabr ayında edilib;
Elektron ticarətdə fəaliyyət göstərən biznesmenlərin 70,5 faizini kişilər, 29,5 faizini isə qadın sahibkarlar təşkil edib. Elektron ticarətlə məşğul olan sahibkarların əksəriyyətinin 25-44 yaş arasında olduğu müəyyən edilib. Kampaniyaların təsiri ilə keçən il əməliyyat həcmində ən sıx dövr noyabr ayı olub. Sözügedən ayda e-ticarət həcmi il ərzində aylıq ortalamaların yüzdə 50 üzərində idi. Bu dövrdə 24 Noyabr Müəllimlər Günü ən çox əməliyyat edilən günlərdən biri olaraq qeyd edildi. 29 yaşlı istehlakçılar ən çox pul xərclədiyi halda, ən çox alış-veriş mobil proqramlar vasitəsilə həyata keçirilib.
İstanbul ən çox yük göndərən və qəbul edən şəhər olub;
E-ticarət sektorunda çatdırıla bilməyən yük daşımalarının səbəbinə baxdığımızda birinci səbəbin yüzdə 34,13 ilə “müştəri göndərişi qəbul etməməsi” olduğu görülür. “Ünvanı tapa bilməmək” 26,43 faizlə ikinci yeri tutsa da, ən az rast gəlinən səbəb 1,2 faizlə “zədəli yük” olub. Ən çox yük göndərən şəhər yüzdə 55,27 ilə İstanbul olub, onu Kocaeli, Ankara, İzmir, Bursa və Kayseri izlədi. Ən çox yük göndərən rayon Bağcılar olub. Ən çox yük qəbul edən şəhər isə yüzdə 29,74 ilə yenə İstanbul olub. Bunu Ankara, İzmir, Bursa, Antalya və Kocaeli izlədi. Ən çox yük qəbul edən rayon Çankaya olaraq qeydə alınıb.
Elektron ticarətdə ən çox satılan məhsullar;
Türkiyədə e-ticarət sektorunda ən çox satılan məhsullar; ayaqqabılar, mobil telefonlar, noutbuklar və stolüstü kompüterlər, fritözlər, fritözlər, kondisionerlər, mətbəx və yemək texnikası, paltaryuyan maşınlar və soyuducular. Qida və iaşə sənayesində; Meyvə, tərəvəz, çay, dəmlənmiş içkilər, ət, dəniz məhsulları, yumurta, kofe, hamburger, kabab və pizza məhsulları ön plana çıxıb.
Ən çox əməliyyatlar saat 18.00-00.00 arasında olub;
Hesabatda əməliyyatların sayının və əməliyyat həcminin satış kanallarına görə paylanmasına baxdığımızda mobil tətbiqlərdən edilən alışlar önə çıxır. Veb, mobil internet və mobil proqram kimi təsnif edilən sifariş platformaları arasında əməliyyatların sayına görə yüzdə 91; Əməliyyat məbləği baxımından mobil proqramın 80 faizindən istifadə edilib. E-ticarət xərclərinin zaman intervallarına görə bölgüsünə baxdığımızda, ən çox əməliyyat yüzdə 43 ilə saat 18.00-00.00 arası 6 saatlıq müddətdə həyata keçirilib.
Transsərhəd e-ticarət məlumatları;
Transsərhəd e-ticarətə malik ölkələr aşağıdakılardır; Kanada, Böyük Britaniya, ABŞ, Rusiya Federasiyası, Almaniya, Azərbaycan və Hollandiya. Elektron ticarət həcminin xərc növlərinə görə bölgüsünə baxıldığında, 2023-cü ildə daxili xərclərin payı yüzdə 93,37, Türkiyədəki digər ölkələrin elektron ticarət saytlarından etdiyi xərclərin payı isə yüzdə 2,88, satınalmaların payı isə Xaricdən gələn Türk vətəndaşları isə yüzdə 3,75 oldu.
Ən çox kart ödənişləri edilib;
Elektron ticarətdə istifadə edilən ödəniş üsullarının həcm əsaslı paylanmasına görə, ən çox istifadə edilən ödəniş üsulu yüzdə 65,95 ilə kart ödənişləri olub. EFT/pul köçürmələri və digər ödənişlər üzrə faiz dərəcəsi 27,66 faiz, qapıda ödəniş dərəcəsi isə 6,39 faiz təşkil edib. Bundan əlavə, kart ödənişlərinin 72,5 faizində “3D Secure” sistemindən istifadə olunub.
